Historia

Pierwsze organizacyjne spotkanie Towarzystwa Miłośników Torunia odbyło się 28 maja 1923 roku w Dworze Artusa. Zebrani podjęli decyzję o utworzeniu Towarzystwa i uchwalili projekt statutu, który określał cele i zadania Towarzystwa:

1. Szerzenie wiadomości o mieście Toruniu,
2. Opieka nad zabytkami miasta oraz staranie się, aby wygląd ulic, placów i skwerów odpowiadał charakterowi architektonicznemu polskiego miasta,
3. Pomoc w kulturalnym rozwoju miasta.

Zgodnie ze statutem towarzystwo przyjęło nazwę Towarzystwa miasta Miłośników Torunia, zaczęto jednak pomijać słowo "miasto", a wprowadzenie skrótu To-Mi-To, używanego także obecnie, stało się powszechne.
Pierwszym prezesem Towarzystwa Miłośników Torunia został Stefan Michałek, prezydent miasta.
Działalność Towarzystwa przerwała wojna, przerwa trwała do 1957 roku. Przedwojenne akta nie zachowały się, powołano nowy statut określający cele i zadania oraz strukturę organizacyjną Towarzystwa. Cele i formy działania nakreślone w statutach powojennych w niewielkim stopniu różnią się od tych, które w 1923 roku zapisane zostały w pierwszym statucie.
Statut obecny z 2002 roku określa zadania Towarzystwa:
Celem Towarzystwa jest inicjowanie, podejmowanie i rozwijanie działalności społecznej zmierzającej do rozwoju i popularyzacji miasta Torunia oraz budowanie i umacnianie więzi z nim jego mieszkańców.
Towarzystwo realizuje swoje cele poprzez:

1. Organizowanie imprez, odczytów, konkursów, wystaw, pokazów,
2. Rozwijanie akcji wydawniczej o tematyce związanej z Toruniem,
3. Nawiązywanie i utrzymywanie łączności z towarzystwami o podobnych celach i formach działania,
4. Podejmowanie innych, właściwych form działalności służących realizacji celów statutowych.

W realizacji powyższych celów Towarzystwo dąży do ścisłej współpracy z władzami samorządowymi Torunia.
Towarzystwo opiera swą działalność na pracy społecznej ogółu członków.

Działalność Towarzystwa w okresie powojennym była różnorodna i bogata. Wiele uwagi poświęcało Towarzystwo popularyzacji wiedzy o mieście, organizując odczyty, prelekcje, pogadanki, konkursy, spacery po mieście itp. Na czoło wysuwają się tzw. "Wieczory Toruńskie", których cykl zapoczątkowany 8 grudnia 1958 roku, z odczytem S. Narębskiego o estetyce miasta, trwa do dnia dzisiejszego. Wśród prelegentów na czoło wysuwają się uczeni z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika i Polskiej Akademii Nauk - Karol Górski, Konrad Górski, Marian Biskup, Jerzy Maciejewski, Bronisław Nadolski, Stefan Narębski, Wilhelmina Iwanowska, Zenon Hubert Nowak, Stanisław Salmonowicz, Donald Steyer, Jan Szupryczyński, Kazimierz Wajda, Mieczysław Wojciechowski, Jerzy Wojtowicz, Kazimierz Żurowski i in.
Duże zainteresowanie wzbudzały spotkania z cyklu "Poznajmy zabytki Torunia", na których historycy sztuki, archiwiści i bibliotekarze mówili o poszczególnych obiektach, świeckich i sakralnych, białych krukach Książnicy Miejskiej i zasobach dawnego Archiwum Miejskiego, zbiorach Muzeum Okręgowego, zabytkach przyrody i in. Wśród prelegentów znaleźli się: Helena Piskorska, Irena Janosz-Biskupowa, Karola Ciesielska, Jerzy Frycz, Eugeniusz Gąsiorowski, Cezary Grabowski, Kazimierz Gregorkiewicz, Janina Kruszelnicka, Zbigniew Nawrocki, Jerzy Remer, Bohdan Rymaszewski, Alojzy Tujakowski, Halina Załęska.
Ogłaszany obecnie konkurs "Czy znasz Toruń?" znany był dzieciom i młodzieży już w 1969 roku, urządzane były i są także inne konkursy, znane były niedzielne spacery po Toruniu. Z myślą o młodych badaczach Towarzystwo ogłosiło w 1987 r. konkurs na prace dyplomowe o tematyce toruńskiej, w 2020 roku odbyła się XXVIII edycja.
Ważną i konkretną rolę w działaniu na rzecz podniesienia estetyki miasta i przywrócenia mu miana miasta kwiatów mają konkursy kwiatowe. W latach 1959-1972 urządzane były pod nazwą "Kwiaty sobie i Toruniowi", wznowione w 1985 roku przyjęły nazwę konkursu "Toruń w kwiatach". Konkursy te obejmują okna i balkony, ogródki przydomowe i zbiorowe przy blokach, zakłady pracy oraz całe osiedla, kończy je finał ogólnomiejski, na którym dyplomy i nagrody otrzymują najlepsi. Konkursy wspierały i wspierają finansowo Urząd Miasta, redakcja "Nowości" oraz prywatne firmy. W końcu lat sześćdziesiątych organizowane były konkursy na najładniejszą witrynę sklepową, które również przyczyniały się do poprawy estetyki miasta.

Na szczególną uwagę zasługują wydawnictwa Towarzystwa. Najtrwalszym i najbardziej liczącym się osiągnięciem Towarzystwa jest "Rocznik Toruński", tom 1 ukazał się w 1966 roku, do tej pory wydano 46 tomów. W 1973 roku na półki księgarskie trafił 1 numer "Biblioteczki Rocznika Toruńskiego" pt. "Toruń w opracowaniach literackich. Głosy wieków" autorstwa Janiny Przybyłowej. W 1989 r. Towarzystwo wznowiło tę serię pod nazwą "Biblioteczka Towarzystwa Miłośników Torunia". Cztery pozycje biblioteczki ukazały się przy finansowej pomocy Toruńskiego Towarzystwa Kultury.

Obecnie, od 2008 r.  kontynuowana jest seria wydawnicza z cyklu "Biblioteka To Mi To", w której ukazało się 18 pozycji wydawanych wspólnie z Wydawnictwem Adam Marszałek.

Kolejną serią wydawniczą jest cykl publikacji poświęconych toruńskim cmentarzom, do tej pory ukazały się 4 pozycje.
W 1998 roku, na jubileusz 75-lecia Towarzystwa, wyszedł drukiem I tom "Toruńskiego Słownika Biograficznego", którego współwydawcami są inicjator publikacji To-Mi-To i Uniwersytet Mikołaja Kopernika a sponsorami Urząd Miejski w Toruniu oraz Urząd Wojewódzki. "Słownik" redaguje Komitet, któremu przewodniczy prof. Krzysztof Mikulski, wydano 8 tomów.

Towarzystwo starało się w różny sposób uhonorować pracę i dokonania zarówno własnych członków, jak i osób związanych z Toruniem, w 1967 r. ustanowione zostały srebrne i złote odznaki, w 1979 r. ustanowione zostało specjalne honorowe wyróżnienie pod nazwą "Złote Astrolabium", od 1985 roku, wspólnie z Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym PTTK, dokonywany jest wybór Przewodnika Roku.

Ważnym osiągnięciem ostatnich lat jest organizowanie od 1 listopada 2003 roku, przy współpracy Urzędu Miasta Torunia, kwest poświęconych ratowaniu zabytkowych nagrobków zasłużonych obywateli naszego miasta.

W roku 2018 rozpoczęliśmy zbiórkę na odbudowę Pomnika Wojsk Balonowych na Bydgoskim Przedmieściu w Toruniu. Pomnik poświęcony był żołnierzom polskich wojsk balonowych poległych na polu walki w pierwszych latach istnienia odrodzonej Polski, był jednocześnie symbolem związków Torunia z przedwojenną aeronautyką i wojskowym baloniarstwem. Dzięki wsparciu mieszkańców i władz miasta udało nam się ten pomnik odtworzyć w 2020 r. w setną rocznicę powrotu Torunia do wolnej Polski.

Przy Towarzystwie działa obecnie Koło Krótkofalowców, którego przewodniczącym jest Mariusz Thomas.

Liczba członków Towarzystwa wynosi 125 (Śródmieście 111, Krótkofalowcy 14).