Kościół parafialny pw. Opatrzności Bożej

Kościół pw. Opatrzności Bożej to jeden z najbardziej charakterystycznych zabytków zlokalizowanych na Rudaku

Świątynię wzniesiono w początku XX wieku z inicjatywy okolicznych mieszkańców wyznania ewangelickiego, należących do utworzonej w 1904 roku gminy protestanckiej Rudak-Stawki. Kamień węgielny pod budowę kościoła położono w 1907 roku, a główne prace budowlane zakończono zaledwie dwa lata później. W ich rezultacie powstała neogotycka budowla, zaprojektowana przez toruńskiego mistrza budowlanego Ernsta Goldbacha. Do prac budowlanych wykorzystano cegły wyprodukowane w rudackiej cegielni Friedricha Wiebuscha oraz w zakładzie Luisa Gramsa w Złotorii. Wnętrze ozdobione zostało dekoracjami w stylu bizantyjskim, które niestety nie zachowały się do dzisiaj. 

Architektura obiektu wzorowana jest na średniowiecznych kościołach z ziemi chełmińskiej. Świątynia ma 13,08 m szerokości, 21,42 m długości oraz 16,80 m wysokości. Wieża wraz z hełmem jest wysoka na ponad 34 m i stanowi wyraźną dominantę w krajobrazie Rudaka obserwowanym np. z przeciwległego brzegu Wisły. Z oryginalnego wyposażenia zachowały się m.in. witraże wykonane przez Ferdinanda Müllera z Quedlinburga, neorenesansowe organy z 1908 r., ławki dla wiernych, konfesjonał oraz drzwi wewnętrzne. Cennym obiektem jest również przylegająca do kościoła plebania, pochodząca z czasów budowy świątyni.

Rudacki kościół był jeszcze w okresie miedzywojennym użytkowany przez ewangelików. Z powodu zmniejszającej się liczby parafian na skutek migracji po I wojnie światowej, już od 1927 roku rudacka parafia ewangelicka pozostawała bez własnego proboszcza. Po zakończeniu drugiej wojny światowej świątynię przekazano katolikom, dla których powołano w 1946 roku parafię pw. Opatrzności Bożej. W późniejszych latach uzupełniano wyposażenie kościoła m.in. o chrzcielnicę, nowy ołtarz główny z lektorium oraz relikwie św. Jana Pawła II.

Tekst: Michał Wiśniewski, Michał Targowski. Autor fot.: Michał Wiśniewski